Wat is Cytologie?

Cytologie betekent ‘celleer’, het onderzoek naar lichaamsvocht op cellulair niveau. Op de afdeling Cytologie komt lichaamsvocht binnen wat is afgenomen door een doktersassistent, verpleegkundige, huisarts of medisch specialist. Lichaamsvocht wordt afgenomen door middel van een punctie, een uitstrijkje of een spoeling van bijv. de blaas of de longen. Soms levert een patiënt ook zelf het materiaal aan, bijv. sputum, urine of tepelvocht. Het is belangrijk dat het cytologische materiaal op de juiste wijze wordt afgenomen en aangeleverd. Raadpleeg hiervoor de Inzendinstructies. De gezamenlijke koeriersdienst van de laboratoria Pathologie en Microbiologie haalt het materiaal op bij de ziekenhuizen en een groot aantal huisartsenpraktijken. Zie hiertoe het overzicht Afhaalcentra & lichtingstijden.

Proces

Als eerste krijgt het onderzoek bij binnenkomst een uniek nummer, zodat het kan worden gemonitord waar het zich in het proces bevindt. Vervolgens wordt het materiaal naar de afdeling cytologie gebracht. Een team van circa elf analisten zorgt ervoor dat het aangeleverde lichaamsvocht op objectglaasjes wordt aangebracht en gekleurd. Soms moet het vocht eerst worden bewerkt om een hogere celopbrengst te krijgen. In andere gevallen moet het materiaal eerst worden gefixeerd - bijv. in ethanol - of juist eerst aan de lucht worden gedroogd. Bij cytologie wordt gebruik gemaakt van verschillende cel- en kernkleuringen. Na de kleuring screent de analist het materiaal op de aanwezigheid van afwijkende cellen, die kunnen wijzen op een ontsteking of een tumor. De analist stelt een diagnosevoorstel op, waarna de patholoog het onderzoek beoordeelt en de gestelde diagnose aan de behandelend arts meldt. Indien meer informatie over afwijkende of verdachte cellen is gewenst, kunnen speciale immunocytochemische kleuringen worden toegepast om celstructuren op te sporen of specifieke celbestanddelen aan te tonen. Dit nadere onderzoek valt onder de Immunopathologie.

Cytologisch onderzoek kent enkele voordelen boven histologisch onderzoek: de afname van het materiaal is voor de patiënt in de regel minder belastend en de uitslag is snel bekend. Bij verdacht materiaal is vaak nog wel aanvullend onderzoek op de afdeling Histologie nodig.

Jaarlijks worden ongeveer 15.500 cytologische onderzoeken uitgevoerd.

Analist stelt diagnosevoorstel op voor de patholoog

Archief

LabPON bewaart conform de Nederlandse wetgeving/richtlijnen het onderzochte materiaal in een eigen archief. Daarnaast worden patiëntgegevens digitaal opgeslagen bij het Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA). Meer informatie hierover staat in de folder Pathologieonderzoek.