Als iemand een natuurlijke dood is gestorven, kan de behandelend arts de nabestaanden verzoeken om een obductie te laten verrichten. De patholoog voert dan een onderzoek uit bij de overleden persoon. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij onverwacht overlijden, een onduidelijk ziektebeeld of indien men vermoedt dat er sprake is van een erfelijke aandoening. Gewoonlijk is het aan de nabestaanden van de overledene om te beslissen of zij al dan niet toestemming geven voor het uitvoeren van de obductie.

In plaats van obductie wordt ook wel gesproken over autopsie of sectie. De patholoog opent het lichaam van de overledene. De organen worden uit het lichaam genomen en er worden - afhankelijk van de indicatie - stukjes weefsel van afgenomen t.b.v. nader onderzoek in het laboratorium. Daarna worden de organen teruggeplaatst en het lichaam gesloten, zodat het kan worden opgebaard. Van de obductie is dan niets meer te zien, tenzij sprake is geweest van een schedellichting. Is dit laatste aan de orde, dan wordt de nabestaanden hiervoor apart om toestemming gevraagd.

Bij hersenonderzoek is het niet mogelijk om alle uitgenomen organen terug te plaatsen. Deze organen zullen op een later tijdstip door het ziekenhuis worden gecremeerd. Ook komt het wel voor dat men aangetaste organen wil bewaren voor onderwijsdoeleinden. Als nabestaanden hiertegen bezwaar hebben, kunnen ze dat kenbaar maken bij de behandelend arts.

Nabestaanden wordt niet om toestemming gevraagd indien de volksgezondheid in gevaar is en er bijvoorbeeld een epidemie dreigt of indien iemand een niet-natuurlijke dood is gestorven en er (mogelijk) sprake is van een misdrijf. In dit laatste geval zal een gerechtelijke patholoog van het Nederlands Forensisch Instituut de obductie verrichten.

Op jaarbasis worden door LabPON circa 200 obducties verricht. Alle pathologen zijn bevoegd tot het verrichten van een obductie.

Heeft u onlangs definitief afscheid moeten nemen van iemand die u liefhebt en is er met u gesproken over het laten verrichten van een obductie? Lees dan de Voorlichtingsfolder Obductie van de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP). Deze folder beoogt antwoord te geven op de vragen die bij u leven en u te helpen bij de beslissing omtrent toestemming tot obductie.